1.Ay Bebeklerde Özbakım
Ortalama 2500-3500 gr ağırlığındadır.
Doğum ağırlığının %10’unu kaybeder. Eğer daha fazla kayıp olursa bebeğin beslenmesi değerlendirilmelidir.
Baş çevresi ortalama 34.5 cm dir.
Baş çevresi ölçülüp büyüme eğrisine işlenmelidir.
Uyku süresi uzundur.
Gece ortalama sekiz buçuk saat gündüz beş buçuk altı saat uyur. Her 2 saatte bir uyandırılarak emzirilmelidir. Beslenme için anne sütü kullanılmalıdır. Anne sütü yoksa uygun hazır mamalar kullanılmalıdır. Bebek yetişkinin kucağında yarı dik pozisyonda beslenmelidir. Gaz çıkartıldıktan sonra bebek sağ yanına yatırılmalıdır. Her beslenme sonrasında pamukçuk oluşumunu önlemek için bir iki kaşık su verilmelidir. Beslenme sonrası mutlaka bebeğin gazı çıkartılmalıdır.
Vücut yüzey alanı geniştir.
Bebeğin bulunduğu oda ısısı ortalama 22-24 derece olmalı ve bebeğe uygun pamuklu giysiler giydirilmelidir.
Deri altı yağ dokusu azdır.
Vücut ısısını korumak ve kontrol etmek için doğumdan itibaren şapka/başlık/bere kullanılmalıdır.
İlkel refleksler gözlenir. (Emme-arama, Moro ve babinski refleksi)
Bebeğin yanağına dokunulduğunda başını o yana çevirir ve ağzına bir nesne verildiğinde emmeye başlar. Yüzüstü yatırıldığında yüzme hareketleri gösterir. Ayak tabanı sert bir cisimle uyarıldığında ayak parmakları yelpaze gibi açılır. Pozisyon değiştirme ya da ani bir sese karşı kollar önce açılır, sonra yavaşça kapanır. Parmak “C “ şeklini alır. Ayaklar da beraber hareket eder.
Ön ve arka fontaneller (bıngıldaklar) açıktır.
Kafatası kemikleri tam gelişmediği için başın vurmalardan, çarpmalardan korunması gereklidir.
Cildi ince ve hassastır.
Günlük olarak banyo yaptırılmak önemlidir. Ancak koşullar günlük banyoya izin vermiyorsa günlük olarak silme banyo yaptırılmalı ve 3 gün de bir çocuk yıkanmalıdır. Banyo sonrasında bebeğe nemlendirici kullanılmalıdır. Eğer nemlendirici bulunamıyorsa asitsiz saf zeytinyağı cildi nemlendirme amaçlı kullanılmalıdır.
Anne sütü ile beslenen bebeklerde günde 2 defa gaita (dışkı)çıkışı olur.
Anne sütü ile beslenen bebeklerin gaitaları yumuşak kıvamlı ve açık sarı renklidir. Eğer bebek anne sütü dışında bir besinle besleniyorsa gaita rengi ve kıvamında değişiklik olabilir.Bebek gaitasını her yaptığında mümkünse altı, akan ılık su altında yıkanarak temizlenmeli ve kurulanmalıdır. Eğer yıkamak mümkün değilse ıslak bez ya da mendille silinerek temizlenmelidir. Pişik oluşumunu önlemek için uygun kremler sürülmelidir.
Günde ortalama 6-8 defa idrar çıkışı olur.
İdrar renksiz veya açık sarı renktedir. Bebeğin idrar düzeni sağlanana kadar altı sık değiştirilmelidir.
*Kız bebeklerde anneden geçen hormonların etkisi ile kanlı akıntı olabilir. Bir kaç gün içinde normale döner
*Aylık doktor kontrolü yapılmalıdır Hep B aşısı 2.doz uygulanmalıdır.
2.Ay Bebeklerde Özbakım
Kilo ortalama 150-210 gr arasında artar.
Kilo kontrolü yapılarak kilodaki değişim gözlenmelidir. Yetersiz kilo alımı varsa kontrole yönlendirilmelidir.
Baş çevresi 1.50 cm artar.
Baş çevresi ölçülüp büyüme eğrisine işlenmelidir.
Kolik(karın) ağrıları nedeni ile şiddetli ağlama nöbetleri görülebilir.
Günlük banyo sonrası bebeğe masaj uygulaması yapılmalıdır.Ayrıca huzursuzluk durumlarında karın masajı bebekleri rahatlatabileceğinden masaj uygulaması yapılmak oldukça önemlidir.
*Aylık doktor kontrolü yaptırılmalıdır. BCG, DaBT-IPA-Hib KPA ve isteğe bağlı rotavirus (verem, difteri, boğmaca, tetanoz, çocuk felci, zatürre ve ishal) aşıları yapılmalıdır.
3. Ay Bebeklerde Özbakım
Uyku süreleri değişir. (Gece ortalama on buçuk saat, gündüz dört buçuk saattir.)
Bebeğin uykusunun bir düzene girebilmesi için gündüz uyanık kaldığı saatlerde bebekle oyunlar oynanmalıdır.
Arka fontanel kapanmıştır.
Kavrama refleksi azalır, kaybolur.
Kavrama refleksi azalarak bu dönemde istemli tutmaya dönüşür. Çocukta tutma davranışı görülmüyorsa uzmana yönlendirilmelidir.
*Aylık doktor kontrolü yaptırılmalıdır.
4.Ay Bebeklerde Özbakım
Tonik boyun refleksi kaybolur.
Tonik boyun refleksi kaybolmadığı takdir de uzmana yönlendirilmelidir.
Eline verilen materyalleri ağzına götürür.
Nesneleri ağzına götürmesi nedeniyle enfeksiyon hastalığı riski artar. Ağız yaralanmaları riski oluşur. Ağzına attığı küçük nesneler boğulma riski oluşturur.
Bebek sağa sola dönebilir.
Yetişkin, bebeği alt değiştirme masası, yatak veya yüksek bir yerde yalnız bırakmamalıdır.
*Aylık doktor kontrolü yaptırılmalıdırHep B 3, DaBT-IPA-Hib, KPA ve ayrıca isteğe bağlı olarak rotavirus aşısı (Sarılık, difteri, boğmaca, tetanoz, çocuk felci, zatürre ve ishal) yapılmalıdır.
5.Ay Bebeklerde Özbakım
Diş çıkarma ile ilgili bulgular başlar.
Diş çıkarmanın başlamasıyla birlikte hafif ateş, ishal, iştahsızlık ve huzursuzluk olabilir. Diş çıkarırken diş etlerinin rahatlatılması için bebeğe zarar vermeyecek, kaliteli diş kaşıyıcılar çocuğa verilmelidir. Diş kaşıyıcı bulunamadığı taktirde bebeğe zarar vermeyecek, kolaylıkla kemirebileceği fakat koparamayacağı besinler (havuç, yeşil soğan gibi) verilerek diş çıkarması desteklenmelidir.
Tükrük salgısı artar.
Artan tükürük salgısı ile birlikte bebeğin önü sürekli ıslanır. Bu dönemde uygun önlükler kullanılmalıdır.Artan tükürük salgısı bebeğin etkileşimde bulunacağı her türlü nesneye (oyuncak gibi) geçerek bebeğin enfeksiyon kapmasına neden olacağı için oyuncaklar ve diğer nesnelerin temizliğine dikkat edilmelidir.
Ek besinlere başlanılmalıdır.
Tek başına anne sütü bebeğin beslenmesi için yeterli değildir. Bebeğe anne sütüne ek olarak meyve suları( elma, şeftali suyu) verilmeye başlanmalıdır. Ek besin vermeye; teker teker, az miktarlarda (1-2 çay kaşığı) başlanmalıdır. Verilen ek besinin her gün miktarı arttırılmalı, yeni bir ek besin 1-2 gün ara ile verilmeye başlanmalıdır. Ek besinler kaşık veya bardak ile vermelidir. Kullanılan kaşığın kenarları yuvarlatılmış, uç kısmı yumuşak, orta büyüklükte ve uzun saplı olmalıdır. Yeni bir ek besine başlandığında vücutta kızarıklık, kaşıntı, karın ağrısı, nefes darlığı gibi alerjik bulgular yönünden bebek gözlenmelidir.
6.Ay Bebeklerde Özbakım
Kilosu doğum ağırlığının iki katına ulaşır.
Kilo kontrolü yapılarak değişim büyüme eğrisine kaydedilmelidir. Grafikte bir sapma varsa bir uzmana başvurulmalıdır.
Alt kesici dişler çıkar.
Çiğneme ve ısırma başlar.
Ek besin eklemelerine devam edilir.
Anne sütüyle birlikte günde 2-3 kez ek besin verilmelidir. Meyve suyuna ek olarak yoğurta geçilmelidir(yoğurt mutlaka her gün bebeğin yiyebileceği miktarda cam bir kabın içinde evde/kurumda mayalanmalıdır).
Gündüz uykusu azalır.
Gündüz saatlerinde bebeğin uyanık kalmasını sağlamak için bebekle eğlendirici etkinlikler yapılmalıdır.
Moro refleksi kaybolur.
Emme refleksi kaybolur.
Elindeki nesneleri birbirine vurur.
Eline geçirdiği materyalleri çarpma davranışını otomatik ve sık olarak gösterdiği için kırılabilir oyun materyalleri bebeğin yaralanmasına neden olabilir.
*Aylık doktor kontrolü yaptırılmalıdırHep B, DaBT-IPA-Hib KPA, OPA ve isteğe bağlı rotavirus (difteri, boğmaca, tetanoz, çocuk felci, zatürre ve ishal aşısı) aşıları yapılmalıdır.
7.Ay Bebeklerde Özbakım
Üst kesici dişler çıkar.
Meyve sularından meyve -sebze pürelerine ya da sebzeçorbasına geçilmelidir (öncelikle patates, ıspanak,havuç vb. sebzelerle başlanmalıdır.).Ek besinler verilerek, süt dışında besinler yedirmeye başlanmalıdır, diş sağlığını desteklenmek için her beslenme sonrası ağız içindeki kalıntıların gitmesi için bir iki yudum su içirilmelidir.
Emeklemeye başlar.
Bebek hareketli hale geldiği için kaza ve yaralanmaları önlemek amacıyla çevre düzenlemesi yapılmalıdır(köşeli yerler yuvarlatılmalı, çekmeceler sabitlenmeli, prizler kapatılmalı düşme tehlikesi olan mobilyalar sabitlenmeli, çekebileceği örtüler kaldırılmalıdır).
Yerde bulduğu nesneleri ağzına götürür.
Etrafta bebeğin ağzına götürebileceği küçük parçalı eşyalar bulundurulmamalıdır. Yerde bulduğu nesneleri ağzına götürdüğü için çevre temizliğine özen gösterilmelidir.
8.Ay Bebeklerde Özbakım
Mesane ve bağırsak düzeni başlar.
Bebeğin mesane ve bağırsak düzeni oluşmaya başladığı için alt değiştirme işlemi bu düzene uygun yapılmaya çalışılmalıdır. Böylece bebeğin daha uzun süre kuru ve temiz kalması sağlanmalıdır.
Taneli besinleri yiyebilir.
Bebek artık tahıl grubu besinleri yiyebilir. Her hafta yeni bir besin başlanabilir. Yumurtanın beyazını, sebze çorbalarının içinde nohut, kuru fasulye, mercimek gibi tahıl grubu besinleri ezerek yiyebilir.
9. Ay Bebeklerde Özbakım
Bardağı / biberonu ağzına götürür, içindeki sıvıyı içer.
Biberonundaki/bardağındaki sütü/mamayı/besini kendi kendine içmesine fırsat verilmelidir. Bebek su istediğinde biberona/bardağa bir miktar su konarak, bebeğin eline verilmelidir. Bebeğe oynaması için kendisine zarar vermeyecek nitelikte olan kaşık ve tabak verilerek, bu nesnelerle oynaması teşvik edilmelidir. Böylelikle boş kaşığı eliyle tutarak ağzına götürebilmesi desteklenmelidir.
Boş kaşığı ağzına götürür.
Bebeğe zarar vermeyecek özellikte olan farklı nitelikte (dar bardak-geniş bardak, saplı bardak, uzun bardak gibi) bardak verilerek bu bardakları kavrayabilmesi desteklenmelidir. Böylelikle farklı bardaklar için farklı tutuş şekilleri geliştirebilir.
Başındaki şapkayı çıkarır.
Bebeğin başına şapka/bere takılarak onu çıkarmaya çalışması sağlanabilir. Bu bir oyuna dönüştürülebilir.
Altı kirlendiğinde tepki gösterir.
Bebek altını kirlettiğinde rahatsızlık belirtisi gösterebilir(ağlar, huysuzlaşır.). Bu durumlarda bakım veren kişi bu belirtilerin farkında olmalı ve alt değiştirme işlemini gerçekleştirmelidir.
Altı değiştirilirken bekler.
Bebeğin altı değiştirilirken bebek ile uygun şekilde konuşulmalıdır. Cinsel organlara uygunsuz şekilde dokunma, onlara farklı isimler takma gibi davranışlar sergilenmemesine dikkat edilmelidir.
Üst yan kesici dişler çıkar.
Bebeğin çıkmış olan dişleri ve yeni çıkmakta olan dişleri arada kontrol edilmelidir. Eğer bebek huysuzlanıyorsa bunların nedeninden biri yeni çıkmakta olan dişler olabilir.Ek besinlerine peynir eklenir.
* Aylık doktor kontrolü yaptırılmalıdır.
10.Ay Bebeklerde Özbakım
Yemek yerken kaşığı ağzına götürür.
Katı ya da püre kıvamındaki besinleri kendisine uygun kaşıkla yemesine imkân tanınmalıdır. Böylelikle içi dolu kaşığı eliyle ağzına (hedeflenen yere) götürmeyi başarması desteklenir.Bebek aile ile birlikte mama sandalyesinde oturup, ailenin yemek sularının tadına bakabileceği aileye belirtilmelidir. Et ve et grubu besinler küçük parçalar halinde ya da kıyma olarak yemeklerin içinde verilebilir.
Biberon ile kendini besler.
Biberon ile beslendiği zamanlarda biberonun tüm kontrolü bebeğe verilebilir. Uygun pozisyonda oturtulan bebeğe biberon verilerek kendisini beslemesi istenebilir.
Yetişkin tarafından giydirilirken yardımcı olur.
Bebek yetişkin tarafından giydirilirken, yetişkin, bebekle kendisine yardımcı olması için konuşabilir. Yetişkin, bebeği giydirirken ‘Uzat kızım/oğlum kolunu’ gibi cümlelerle bebeğin giydirilirken yetişkine yardımcı olması sağlanabilir.
Yakınında bulunan nesnelere tutunarak ayağa kalkar.
Bebeğin etrafında bulunan tutunabileceği eşyalar sabitlenmelidir. Bebek yalnız bırakılmamalıdır. Zemin bebeğin düşüp yaralanmasını önleyecek şekilde kaymaz ve yumuşak olmalıdır.
11.Ay Bebeklerde Özbakım
Katı yiyecekleri parmaklarıyla tutarak yer.
Bir şeyler yerken bebek özgür bırakılmalıdır. Altına serilecek genişçe bir örtünün üzerine oturtulan bebeğe yemesi için yiyecek verilmeli ve istediği gibi yemesi sağlanmalıdır.
Şapkasını /beresini takmaya çalışır.
Evde bulunan kişilere ait (yetişkinlere ve bebeğe) farklı bere, başlık ve şapkaları bebeğin önüne konulara bunları takmaya çalışması sağlanmalıdır.
Alt yan kesici dişler çıkar.
Diş kontrolü yapılmaya düzenli olarak devam edilmelidir. Özellikle bu dönemde alt yan kesicilerin düzgün çıkıp çıkmadığına dikkat edilmelidir.
12.Ay Bebeklerde Özbakım
Çatala batırılan yiyeceği ağzına götürür.
Bebeğin yaşına uygun çatalla yemek yemesi desteklenmelidir. Bebeğin yiyebileceği türde olan besinler çatala batırılarak bebeğe verilmelidir. Kendisinin de zaman zaman çatalla yemek yemesi desteklenmelidir. Bebek çatalla beslenirken batmalar yönünden dikkatli olunmalıdır.
Çorabını çıkarır.
Bebeğin ayağına giydirilecek çoraba değişik eklemeler (çan gibi, renkli fiyonklar gibi) yapılarak çorabın bebeğin ilgisini çekmesi sağlanabilir. Böylelikle çorabıyla ilgilenen bebek, onunla oynamaya, onu çıkarmaya çalışır.
Doğum kilosunun 3 katına ulaşır.
Kilo kontrolü yapılarak büyüme eğrisine işlenir. Bebeğin doğum kilosunun ortalama 3 katına ulaşması beklenir. Eğer bebek yeterli kilo almadı ise doktor kontrolüne yönlendirilmelidir.
Baş ve göğüs çevresi eşitlenir.
Bebeğin baş ve göğüs çevresi ölçümleri yapılarak gelişimi takip edilmelidir. Baş ve göğüs çevresi ortalama 46.30 cm olmalıdır.
Gündüz uykusu iki buçuk saate düşmüştür.
Giderek azalan gündüz uykusunu düzenleyerek gece kaliteli bir uyku geçirmesini sağlamak için gündüz bebekle yapılan etkinlikler çeşitlendirilmelidir. Bebekle dışarı da zaman geçirilirken güneşin zararlı etkilerinden korunmalıdır(bebeklere uygun koruyucu kremler, şemsiye kullanılmalıdır).
Arama refleksi kaybolur.
*Aylık doktor kontrolü yaptırılmalıdır. KPA(RAPEL), KKK, Suçiçeği,Hep A (zatürre aşısı tekrar dozu, kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısı ve A tipi sarılık) aşıları yapılmalıdır.!!! suçiçeği ve ishal aşısı özel aşıdır.Rutin aşı takviminde yer almamaktadır.Ancak yapılmasında fayda vardır.
