13- 24 Ay Bebeklerde İletişim Özellikleri
Tanıdığı kişilerin geri dönmesine sevinir.
Geri döndüğünüzde, bebeğiniz sevindiğini farklı şekillerde gösterir. Örneğin; gülümseyebilir, bir süre aralıksız yüzünüze bakabilir, size temas etmeye çalışabilir veya sesler çıkarabilir.
Geri döndüğünüzde, bebeğinizin sizin döndüğünüzü bildiğinden/fark ettiğinden emin olun. Onun adını söyleyin veya “Anne geri geldi” deyin, ona yaklaşın, hafifçe okşayın ve size cevap verebilmesi için ona fırsat tanıyın.
Bebeğinizin cevabına tepki verin. Örneğin; size ulaşmaya çalıştıysa kucağınıza alın.
İnsanlara doğru yönelir.
Bebeğinizin dikkatini sesin geldiği yöne doğru verir, kafasını insanların oldu yöne doğru çevirebilir veya ses duyduğunda sakinleşebilir.
Bebeğiniz etrafta insanların olduğunu bilmiyorsa, onun dikkatini çekecek şeyler yaparak orada olduklarını fark ettirin.
Bebeğinizin insanların sadece kendi seslerine değil, çıkardığı başka seslere de (kulplu bardağın metal bir kaşıkla karıştırılırken çıkardığı ses gibi) tepki verip vermediğine bakın.
Etkileşimde sırayla hareket eder.
Konuşmaya başladığınızda bebeğiniz sakinleşir ve dikkatini size verir. Konuşmayı bitirdiğinizde hareketlenir ve sesler çıkarır.
Bebeğiniz bunu siz onunla oyun oynarken de yapabilir.
Bebeğinizin insanlarla ilişkiye girebildiği hissini yaşayabilmesi açısından ilk “konuşmalar/sohbetler” çok önemlidir. Bu sohbetler, bebeğin karşılıklı iletişimin anlamını ve duygusunu kavramasına yardımcı olur.
Konuşmanızın içinde bebeğinizin tepki verebileceği aralıklar ve boşluklar bırakarak onun bu kapasiteyi geliştirmesini destekleyebilirsiniz.
Bebeğinize cevap vermek için davranışlarının içinde bir boşluk oluşmasını bekleyin. Bebeğinizin hareketlerini veya çıkardığı sesleri hemen taklit ederek onu duyduğunuzu belli edin.
Bunu farklı etkileşimler esnasında yapabilirsiniz; örneğin, bebeğinizle konuşurken veya onunla oyun oynarken.
Reddetmek için ses veya jest (el/kol/baş hareketi) kullanır.
Bebeğiniz bir nesneyi, yemeği veya hareketi, iterek başını sallayarak veya ağlayarak reddeder.
Bebeğiniz herhangi bir şeyi reddetmek için kendine özgü bir tepki kullanabilir. Bu şekilde kullanabileceği tepkilere dikkat edin; örneğin, geri çekilmek, belirli bir ses çıkarmak veya jest yapmak, gözlerini kapatmak gibi.
Hareketinizi sonlandırarak onu anladığınızı belli edin ve huzursuzlandıysa onu rahatlatın.
Özel kişilere bağlanır/bağlanma gösterir.
Bebeğiniz size ve bazı özel kişilere bağlanır.
Size yakın durmak ister, duygusal yakınlık gösterir, ondan ayrıldığınızda huzursuz olur.
Bebeğinizin olumlu ve olumsuz duygularına olumlu şekilde yanıt verin.
Korktuğunda veya huzursuzlandığında onu rahatlatın. Bu sayede, ihtiyacı olduğunda onun yanında olacağınızı bilir.
Bebeğinizin neler hissediyor olabileceği hakkında düşünün ve bunları dile getirin.
Kucağa alınmayı bekler.
Kucağa alınmak için kollarını uzatır veya uzandığı yerde kıpırdanır ve heyecanlanır.
Bebeğinizin onu kucağınıza alacağınızı bildiğinden emin olun. Orada olduğunuzu hissettirebilmek için onunla konuşun veya ona dokunun. Bu, onların kucağa alınmaya hazırlanmasını ve şok olmamasını sağlar.
Farklı insanlara faklı tepkiler verir.
Bebeğiniz çocuklara ve yetişkinlere farklı tepkiler verir.
Çocukların yaptıklarını izlemeye ve çocukların kendisiyle konuşmasına özellikle ilgilidir.
Ailenizde başka çocuk varsa onu bebeğinizle vakit geçirmesi için teşvik edin.
Diğer çocukların her zaman sizin bebeğinizle ilgilenmesi gerekmez, bazen bebeğinizin diğer çocukların yaptıklarını veya oyunlarını izlemesi yeterlidir.
Tanıdığı insanlara tepki verir.
Bebeğiniz rahatlayabilir, sakinleşebilir ve nefes alıp verişi yavaşlayabilir, veya heyecanlanabilir, kasları gerilebilir ve hareketlenir.
Bebeğiniz tanıdığı insanlara sokulur, yaslanır, gülümser, yüzüne dikkatle bakar, ağzına, gırtlağına uzanır ve dokunur veya koklar.
Kişi uzaklaştığı veya odayı terk ettiği zaman üzülür ve tedirgin olur.
Bebeğinizi her defasında sadece size özel selamlamak için kişisel bir selamlaşma yöntemi olarak bir oyun, şarkı veya dokunuş kullanın.
Sizi ifade edebilecek, uzun saç veya evlilik yüzüğü gibi size ait olan veya her zaman kullandığınız bir işaret bulun. İletişim başlatacağınız zaman bebeğinizin buna dokunmasını teşvik edin ve aynı zamanda adınızı söyleyin.
Diğer tanıdık ve yakın kişileri, kendilerine ait bu tarz işaretler kullanmaya teşvik edin.
Yabancılardan çekinir.
Bebeğiniz yabancı birini gördüğünde veya duyduğunda, endişelenebilir, sessizleşebilir veya hatta ağlayabilir.
Sakallı ve gözlüklü kişilerden huzursuz olur. Bu çok yaygındır.
Bu tarz tepkiler bebeğinizin tanıdığı insanları diğerlerinden ayırt edebildiğini ve bu insanlara güven duyabileceğini bildiğini gösterir.
Bebeğinizin bilmediği bir şapka, atkı veya gözlük takın ama onu korkutmayın. Bebeğiniz yüzünüzdeki değişikliklere karşı çok hassastır.
Diğer taraftan gözlük kullanıyorsanız bunu hassas bir şekilde yapabilirsiniz. Örneğin; bir oyun gibi gözlüğünüzü takıp çıkarmak çok eğlenceli olabilir ve bebeğinizin sizin, arada bir farklı görünseniz de, her zaman böyle olduğunuzu anlamasına yardımcı olur.
Bakışınızı takip eder veya işaret ettiğiniz nesneye bakar.
Bir yetişkin bakarak veya işaret ederek dikkatini bir nesneye yönelttiğinde, bebek de o nesneye bakar. Örneğin; bir yetişkin köpeği işaret ederek “Köpeğe bak!” dediğinde, bebek de köpeğe bakar.
Bebeğinizin görüş alanı kısıtlıysa, dokunmak onun dikkatini çekebilir ve deneyimleri paylaşmak için bir yöntem olabilir.
Bu, gelişimde çok önemli bir adımdır. “Ortak/müşterek” dikkat diye adlandırılır ve iletişim becerilerinin gelişmesinde oldukça önemlidir.
Bebeğinizin gördüğü, duyduğu, kokusunu aldığı veya hissettiği şeyler veya olaylar hakkında konuşun ve yorum yapın. Evin içinde yaptığınız şeyleri bebeğinize gösterin ve onların hakkında konuşun. Bunu yaparken etrafta bebeğinizin dikkatini dağıtacak başka şeyler olduğundan emin olun çünkü bebeğinizin sizin onunla paylaştığınız deneyime odaklanabilmesi önemlidir.
“Yönlendirici eller” yaklaşımını kullanın. Elinizi yumuşak bir şekilde bebeğinizin kolunun üst kısmına, dirseğine, kolunun alt kısmına veya bileğine koyarak onun bir oyuncağa ulaşmasına yardımcı olun. Ardından bu oyuncakla beraber oynayın.
Kendi ellerinizi ve bebeğinizin ellerini birlikte bir nesnenin üzerine koyun ve bunun hakkında konuşun, bu şekilde bebeğinizin ortak bir deneyimi paylaştığınızı anlayacaktır.
Sizin dikkatinizi bir nesneye veya olaya yöneltir.
Bebeğinizin, sizin dikkatini bir nesneye veya olaya çekmeye çalışır.
Örneğin; bir şeye işaret eder, ulaşmaya çalışır veya sürekli o nesneye bakar. Ayrıca size dokunarak veya sesler çıkararak dikkatinizi çekmeye çalışır.
Dikkatini belirli bir nesneye yönelttiğinde belirli bir ses çıkarabilir veya belirli bir jest (el/kol/baş hareketi) yapabilir.
Bu, bebeğiniz için önemli bir başarıdır. Bebeğinizin, etrafta bulunan şeyler hakkında ortak bir deneyim oluşturmanın mümkün olduğunu anlaması, ilişki ve iletişim kurmanın temellerinden biridir.
Bebeğinizin yaptıkları hakkında konuşun ve dikkatinizi onun yaptıklarına verdiğinizi fark etmesini sağlayın. Ona yaklaşabilir, ona hafifçe dokunabilir veya ona yakın oturabilirsiniz.
Bebeğinizin ilgilendiği şeyleri size nasıl göstermeye çalıştığını izleyin ve üzerinde düşünün. Onun ilgi odağını takip edin. Bunu yaptığınızı, onun ilgilendiği nesnelere bakarak veya o nesnenin yanına giderek ve onun ilgilendiği olaylar hakkında konuşarak fark ettirin.
Bebeğinizin oynadığı oyuncağı size de göstermesi için onu teşvik edin. Bebeğinizin elini yönlendirerek oyuncağı size vermesini sağlayın. Oyuncağı ona geri vermeden önce oyuncak hakkında konuşun, oyuncağa bakın veya oyuncakla kısa bir süre oynayın.
Bunu, Bebeğinizin ilgilendiği şeyle ilgili bir sohbete çevirebilirsiniz.
Kendini rahatlatır.
Bebeğinizin kendisini rahatlatabilir; örneğin, baş parmağını veya battaniyenin kenarını emebilir.
Bu, Bebeğinizin duygularını kontrol edebilmeyi/düzenlemeyi öğrenmesinde bir ilk adımdır.
Bebeğinizin bildiği, sevdiği bir battaniye veya yumuşak bir oyuncak rahatlatıcı olarak kullanılarak bebeğinizin duygusal gelişiminde yardımcı olabilir.
Siz olmadan herhangi bir yerde bırakıldığında rahatsız olur ve endişelenir.
Uzun bir süre görünmezseniz, ortadan kaybolursanız bebeğiniz üzülür.
Huzursuz ve tedirgin olur.
Bazen bebeğinizi bırakmanız gerekebilir. Sizin geri döneceğinizi bilmesi önemlidir. Geri döndüğünüzde, onun yanına giderek, onunla konuşarak veya onunla hafifçe konuşarak bunu bilmesini/fark etmesini sağlayın.
Önceleri, bebeğinizi yakınlarınıza bırakarak kısa süreliğine terk edin; bu, onun için daha az stres vericidir. Süreyi giderek artırarak onun alışmasını sağlayın.
Bir hedefe ulaşabilmek için diğer insanları kullanır.
Bebeğiniz bir hedefe ulaşabilmek için başarılı bir şekilde diğer insanları kullanabilir; örneğin, ulaşamadığı bir nesneyi almak veya bir oyuncağı çalıştırmak gibi.
Ne istediğini belli edebilmek için ses veya jest kullanır; veya yapmak istediğini sizin elinizi kullanarak yapar.
Bebeğinizin sizin yardımınızı almaya çalıştığını düşündüğünüzde, çevrenizde ulaşamadığı nesneler olup olmadığına bakın.
Çalıştırılması zor olan oyuncakları o sizden yardım istemeden önce çalıştırarak ona yardım etmeye hazır olduğunuzu bilmesini sağlayın. Bu oyuncaklarla oynamak istediği zaman sizden yardım isteyebileceğini bilir.
Alışılmadık bir durumda sizin tepkinizi bekler.
Yeni ve alışılmadık bir şey olduğunda veya tanımadığı biri onunla oynamak istediğinde sizin ne tepki verdiğinize bakar.
Bebeğiniz nasıl yanıt vermesi gerektiğine sizin tepkinize bakarak öğrenmek ister.
Bebeğiniz bunu sesinde veya ifadesinde belirsizlik olarak ortaya koyar. Bunu yaptığında sözel olarak veya bakışlarınızla ona durumun güvenli olduğunu hissettirin.
Eğer bebeğiniz daha ileriye gidip sizin tepkinizi kontrol etmiyorsa, onu beklemeye ve sizin tepkinize dikkat etmeye teşvik edin.
Yeni şeyleri keşfeder ancak yine de sizin tepkilerinizi kontrol eder.
Bebeğiniz yeni yerlere, şeylere ve olaylara ilgilidir, fakat zaman zaman sizin tepkinizi ölçmek için sizi kontrol eder.
Bebeğiniz bunu yaparsa, sizin o nesne veya olay hakkındaki duygularınızı anlayabilmesi için ona net bir tepki (hoşnutluk veya endişe olabilir) gösterin.
Ona cesaret vermeniz, keşiflerinde onun güvenini tazeler.
Diğer insanların duygularının farkındadır.
Bebeğiniz insanların hareketlerine karşılık uygun tepkiler verir; örneğin, ağlama sesi duyarsa endişelenir veya tanıdık mutlu bir ses duyarsa heyecanlanır.
Diğer insanların duygularına karşılık verdiği tepkileri pekiştirin; örneğin, “Sam düştü ama endişelenme, o iyi olacak” gibi.
Bebeğinize etrafta olup bitenlerden ve insanların neler hissediyor olabileceğinden bahsedin; “Ellie yeni oyuncaklar aldı, onlarla oynamaktan çok zevk alıyor” gibi.
İzleyicilere yanıt verir.
Bebeğiniz izleyicilere yanıt verir. Örneğin; çevredekilerin hoşuna giden, güldükleri, alkışladıkları hareketleri tekrar eder.
Bebeğiniz farklı insanlardan gelen farklı tepkilere değişik yanıtlar verir. Onu takdir etmenin farklı yollarını ve durumlarını bulmaya çalışın. Bu şekilde, bir şey öğrenirken onu teşvik etmenin en uygun yolunu bulmuş olursunuz.
İzleyiciler fazla gürültü yaparsa veya meraklı davranırlarsa bazı bebekler izleyicilerin tepkisinden rahatsız olur.
Alma – verme oyunu oynarlar.
Bebeğiniz elindekini size vererek ve sizin de ona geri vermenizi bekleyerek oyun oynayabilir. İlk başta bebeğiniz elindeki nesneyi geri vermekte zorlanabilir, kısa zamanda oyunun böyle oynandığını anlar.
Bebeğiniz sizinle, her iki tarafın nesneyi bırakmadan önce sıkıca tuttuğu “çekiştirme oyununu” oynayabilir.
Nesneleri elden ele geçirmek paylaşımın öğrenilmesi için önemlidir.
Bazen bebeğiniz sadece bir nesneyi elinden düşürür ve sizin onu geri vermenizi isteyebilir. Düşürdüğü nesneyi ona geri vererek bunu pekiştirebilirsiniz.
Bebekler bu gibi oyunları durmadan oynayabilir, bu sizin için yorucu olabilir, ancak yine de bu onların öğrenmesinin ve olanlar üzerinde kontrol kurmaya başlamasının bir parçasıdır.
Bebekler ileri-geri olan şeylerden zevk alır. Yaptığınızı ve söylediğinizi çeşitlendirerek, gürültünün de ileri-gerinin bir parçası olmasını sağlayın.
Bebeğinizi sırasının bittiği konusunda uyarın. Örneğin; “3-2-1 ve benim sıram” deyin. Bu, oyunu sırayla oynadığınızın sözlü bir işareti olabilir. İlk başta kendi sıranızı kısa tutun ve süreyi giderek arttırın.
